Overzichtskaart van de trajecten van de Gooische Stoomtram (rood) en de HIJSM (blauw) door en langs Bussum. De blauwe nummers verwijzen naar de foto's hieronder. De detailkaart voor het  station Naarden-Bussum vindt u verderop. Klik op de foto's met een * bij het nummer voor een link naar Google street view.

 

De route van de Gooische Stoomtram liep aan de noordoostzijde langs Bussum. In 1902 kwam er een grenswijziging tussen Hilversum en Bussum. Uitspanning de 'Gooise Boer' aan de Laarderweg (nu Amersfoortsestraatweg) lag eerst in Hilversum en daarna in Bussum. Het huidige NS station Naarden-Bussum ligt (en lag) nog net in Bussum, maar was voor de reizigers naar Naarden ook van belang en wordt daarom ook bij Naarden genoemd. Al op het oude station uit 1874 had de Gooise een eigen spoor en in het nieuwe stationsgebouw uit 1926 was er een eigen toegangsdeur voor de reizigers die met de Gooische tram mee wilden (op de andere perrons had men namelijk een kaartje nodig). Het oude station lag toen nog in en kale open vlakte en het huren van een rijtuig was verre van goedkoop. In 1878 kwam de heer A.G. Heineken dan ook met een plan voor een paardentram van Naarden via Bussum naar 's Graveland. De heer Van der Meulen zag meer heil in een ringlijn met paardentram vanaf het station naar de 'Gooise Boer' en vandaar naar Naarden. Beide plannen gingen niet door doordat de gemeente Bussum niet mee wilde werken. Ir. C. de Bok lukte het in 1880 wel om een concessie te krijgen voor een traject van Naarden naar Huizen en vandaar via Laren naar Hilversum, maar zoals gezegd (bij Naarden) zag men van de aanleg af. De heer van der Meulen hield vol in zijn streven om Naarden een goede verbinding vanaf station Bussum te geven. Met de Hollandse IJzeren Spoorweg Maatschappij (HIJSM) nam men de concessie voor de lijn Bussum-Huizen van de Gooise over en kwam de HIJSM tramweg in 1883 in gebruik. Zoals gezegd werd de exploitatie van deze lijn in 1917 door de Gooische overgenomen, maar werd er door de Gooische er al vanaf 1905 zo nu en dan gebruik van gemaakt.

 

1*. "Bij het verlaten van Naarden gaat men eerst het landelijke Gooi in. De tram gaat door het tolhek ten westen van Naarden, naar Laren, het oudste dorp van Gooiland. Boomkweekerijen en villa's rechts en links maken den weg gezellig. Na eenige minuten nadert men tot Jan Tabak" (passage uit 'Gids langs de Gooise Stoomtram-lijn'). De foto is van rond 1900 (bron 2).

2. Hotel Jan Tabak had een eigen halte (bron 1.)

3*. Jan Tabak in 1905 (bron v.)

3a. Tot vlak voor de tweede wereldoorlog wordt er ook met motortrams halte Jan Tabak aangedaan. Daarna werd de lijn verbust. Nadat in 1943 dit deel van de Amersfoortsestraatweg sperrgebiet werd kon er alleen nog maar via Huizen en Blaricum naar Laren worden gereden. Aan het einde van de oorlog wordt o.a. Jan Tabak gebombardeerd (foto 1935, bron KLM aerocarto)

3b. Luchtfoto van de andere kant van Jan Tabak (foto 1935, bron KLM aerocarto)

3c. Ingekleurde kaart van Jan Tabak (bron BONF)

4. Vaak liepen of fietsten er mensen tussen de rail, dit tot ergenis van de machinisten. Maar aparte voet- en fietspaden bestonden er nog nauwelijks. Foto nabij Jan Tabak (bron v.)

4a. Vele jaren later in 1937 als de motortram er rijdt wordt de weg voor Jan Tabak opnieuw bestraat. Met behoorlijk wat ongemak voor de passagiers. Ten tijde van de Tweede Wereldoorlog zal dit 'Sperrgebied' worden (bron BONF)

5*. Even verderop bevond zich de halte 'Gooische Boer' waar ook een wisselplaats was. Hier moest de conducteur altijd even naar station Laren bellen. Dit was om te informeren naar de eventuele tegentram(s) waarop gewacht moest worden. Bij het beruchte tramongeluk in 1927 te Laren werd dit echter verzuimd. Foto van 1902 (bron 2.)

6*. Nogmaals de 'Gooise Boer', enkele jaren later.

7. De Gooise Boer gezien vanuit de richting Laren in 1914 met links ervan het tuinmanshuisje van villa Gooioord (bron v.)

7a. De Gooise Boer gezien richting Laren (bron zg.)

8*. Het spoor ter hoogte van Villa Gooioord in 1885 (ongeveer ter hoogte van Amersfoortsestraatweg 49). Ook op deze foto is goed te zien hoe open het landschap richting Laren toen nog was (bron v.)

9*. Even verderop richting Laren kwam men langs de ruïne, welke bekend stond als 'de koepel van Roepel'. De ruïne is in 1915 afgebroken. Toen heette dit gedeelte van de Amersfoortsestraatweg nog Laarderstraatweg (bron v.)

9a*. De Amersfoortse straatweg (voorheen Laarderstraatweg) bij halte beukenlaan in 1933. Hier bevindt zich nog steeds een bushalte van Connexxion, maar deze draagt nu de naam "Palmkazerne" (bron zh)

9b*. De Amersfoortsestraatweg (voorheen Laarderstraatweg) in 1936. De lijn werd in 1939 verbust, maar door het brandstoftekort in de oorlog greep men weer terug op stoomtractie (bron zh)

9c. De Amersfoortse straatweg (voorheen Laarderstraatweg) in 1943. Het stoommaterieel doet in de oorlogsjaren goed dienst. Deze opname is van vlak voor het opheffen van deze verbinding omdat het 'sperrgebiet' werd.  (bron zh)

9d*. Amersfoortsestraatweg 112 in 1936 - Naarden (bron zh)

Detailkaart van het stationsgebied op de grens van Naarden en Bussum

 

10. In 1874 krijgt Bussum (samen met Naarden) zijn eigen spoorwegstation op de lijn Amsterdam - Zutphen. De HSM (in 1917 overgenomen door de Gooische) krijgt hier al in 1880 een eigen spoor. Foto van 1902. (bron zh)

10a. Het nog oude station Naarden-Bussum met trein van Staatsspoor (ca 1905). Links de opstelsporen van de lijn Bussum-Huizen (bron BONF)

10b*. In 1920 komt er een noodstation. Eerst worden de middenperrons met overkapping aangelegd en krijgt de Gooische een groter emplacement met een verbindingsspoor naar het NS spoor. (bron zh)

10c*. In 1926 is het huidige station bijna gereed en krijgen de perrons van de Gooische ook een overkapping die nog steeds aanwezig zijn, maar nu worden gebruikt als fietsenstalling (bron stationsweb)

10d*. In 1950 neemt het tramverkeer van en naar Huizen sterk af. de laatste "tram" zal er in 1957 vertrekken - zie Naarden. Duidelijk is het verbindingsspoor waar de Gooise regelmatig gebruik van maakt. Zo nu en dan rijden de locs via het NS spoor naar Hilversum. (bron zh)

10e. De MAN-rijtuigen, gebouwd in 1930 in Hamburg, komen op rongenwagens via Hilversum aan in Bussum. Rijtuig 59 staat opgevijzeld om op de draaistellen gezet te worden. De Vlietlaan is rechts bij de Eslaan. (bron zh)

10f*. Grote motorwagen 17 wordt afgeladen vanaf de rongenwagen, voorjaar 1931. Op de achtergrond de Vlietlaan bij villa Louise op nr. 48. Alle rijtuigen uit de serie 50-59 werden in 1939 overgedaan aan de NS. De 59 komt uiteindelijk in het tramdorp in Hilversum terecht.(bron zh)

10g. Vlak voor de oorlog wordt er met de kleine motorwagens gereden op de lijn Bussum-Huizen-Laren-Hilversum. Hier staat de 7 op 12 augustus 1939 gereed op station Bussum voor vertrek naar Huizen (bron 9.)

10h. Na het uitbreken van de tweede wereldoorlog werden de stoomlocs weer 'van stal' gehaald en hebben deze goede diensten bewezen op de Gooise tramlijnen. Hier loc 16 met C552 op station Naarden-Bussum (bron g.)

10i. Dezelfde combinatie iets verderop. De GTM 52 is als C552 teruggekomen van de NS (bron 9.)

10j. Het oorlogsjaar 1942 kende een barre winter. Met Loc 15 en de beide NTM locs 47 en 45 werd getracht de rails sneeuwvrij te krijgen. Openbaar vervoer was er toch al vrij weinig in de oorlogsjaren en dankzij deze bijzondere actie kon de volgende dag de dienstregeling weer hervat worden (bron 1.)

10k. Lok NTM 47 in 1945 klaar voor vertrek (bron ANP)

10l. Lok NTM 45 (bron JBHA)

11. Huizer meisjes stappen uit op station Bussum (bron HK Bussum)

12. Ondanks het enorme brandstoftekort en de slechte kwaliteit kolen wist men in 1943 een uurdienst met drie trams in stand te houden via de deels herlegde lijn Bussum-Huizen-Blaricum-Laren-Hilversum. Het nodige materieel was al van de hand gedaan, maar door het grote reizigersaanbod was er een extra wagon nodig (auto's en autobussen reden er immers nauwelijks meer). Men bouwde daarom een zomerwagon om tot een gesloten wagen. In augustus kwam de omgebouwde 43 in bedrijf en de 34 en 35 volgden (bron 1.)

12a*. De trams hebben in 1942 een wat rommelige samenstelling. Hier loc 15 met de rijtuigen GTM 51 die weer teruggekeerd is van de NS waar deze het nummer 551 heeft gekregen, de omgebouwde 43 en de GTM 23 die is teruggekeerd van de NTM waar deze het nummer C301 heeft gekregen (bron 9.)

12b. De C301 achter loc 45 van de NTM in 1942. Behalve de niet betalende bezetters is ook te zien dat dit rijtuig behoorlijk verwaarloosd is (bron 9.)

12c. Nogmaals de C301. Nieuw in 1942 is dat er nu ook conductrices op de trams dienst mogen doen (bron 9.)

12d. De C330 ziet er in de oorlogsjaren er ook verwaarloosd uit (bron x.)

12e. Loc NTM 47 en loc GST 15 (bron x.)

12f. Gesloten rijtuig 32 (bron x.)

12g. Loc NTM 47 en loc GST 15 (bron x.)

12h. Loc NTM - nummers zijn op de oude foto's vaak slecht leesbaar (bron x.)

12i. Motorwagen en stoomtractie (bron x.)

12j*. Loc NTM 47 en o.a. C300 serie (bron x.)

12k. Rijtuig uit serie GTM 50 (C 550) en serie C300 (bron x.)

12l. Rijtuig C330 (bron x.)

12m. Motorwagen, nr. onleesbaar (bron x.)

12n. Kleine motorwagen, nr. onleesbaar en rijtuig C300 serie (bron x.)

12o. Kleine motorwagen, nr. onleesbaar (bron x.)

12p. Uitstapje van 'tramfanaten' in 1943 met GTM 537 (bron x.)

13*. Als de tram in 1939 wordt opgeheven wordt er overgestapt op busvervoer. In de oorlog rijden deze op gasgeneratoren (op aanhanger). Maar als de brandstof te duur wordt, valt men weer terug op stoomtractie met een railverbinding via Huizen en Blaricum. Bus voor station Bussum (bron JBHA)

Naar begin van deze pagina, of reis door naar: