1. Komende vanaf laren komen we aan op het kopstation van de Gooische dat in 1902 is opgeleverd. Van deze eerste periode van de route van Laren naar Hilversum zijn maar weinig foto's te vinden (bron f.)

1a. Het station met een tuin ervoor, ca. 1900. De tekst 'Gooische Stoomtram' boven het raam zal worden vervangen door 'N.V. Gooische Tramweg Mij' (GoTM). Later hingen hier de borden of lichtbakken van de busmaatschappij(en) NBM, Centraal Nederland (CN), Midnet en nu Connexxion.

1b. Het station van de Gooise in 2012. Nu kantoor van Connexxion. (bron tGooi info)

1c. Zicht op het station van de Gooische vanaf de andere kant van het HIJSM spoor (bron Hilversum in kaarten)

2*. De Gooische was in feite een lokaalspoor met veel forensenverkeer vanuit de Gooise dorpen naar Hilversum en Amsterdam, ook omdat daar de stations van de nationale spoorwegen stonden (SS en HIJSM). Veel scholieren maakten gebruik van de tram (bron 2.)

2b. Boven de deur bevindt zich nog het logo van de Gooische Stoomtram (GS) en het ijzerwerk verwijst naar het voormalige railtransport. Het gebouw staat op de monumentenlijst (eigen foto.)

2c. Het station in 1920 vanuit een iets andere hoek, met rechts de Laarderweg en voorlangs het verbindingsspoor. (bron Hilversum in kaarten)

3*. Links van het station lag het verbindingsspoor dat naar het emplacement van de HIJSM liep (zie ook foto 5 en 6). De spoorwijdte van de Gooise was hetzelfde als dat van HIJSM zodat het mogelijk was om bijvoorbeeld goederenwagons op de lokale lijn van de Gooise te gebruiken. Aanvankelijk gebruikte men daarvoor een koppelwagen met zowel een tram- als een treinstootbuffer (bron n.)

3a. Hiernaast de viering ter verwelkoming van de nieuwe directeur Ir. J.W. Hupkes. Het station in Hilversum wordt in 1939 ook het hoofdkantoor. De diensten van Amsterdam WP - Laren werden vanaf 15 oktober 1939 met bussen gereden

4*. Hier staat een stoomtram gereed om naar Laren te vertrekken. Moment van de foto is onbekend, geschat rond 1900 (bron 1.)

5. Motorrijtuig 1 (de Zus) staat vlak bij het stationsgebouw rond 1935 (bron oneindig noord holland)

6. Hoewel het gemeentebestuur van Hilversum de stroomtram niet in de nauwe straten van het dorp wilde toelaten was er dus wel een verbindingsspoor naar het HIJSM spoor. Op het emplacement van de HIJSM bevond zich een draaischijf voor de locloods. Via het verbindingsspoor konden de locs van de Gooise hier keren zodat de machinisten beter beschut stonden voor de wind. De luchtfoto's komen oorspronkelijk van KLM aerocarto (bron n.)

7. Op deze luchtfoto is de spoorwegovergang links naast het HIJSM station te zien (in Hilversum beter bekend als de 'grote spoorbomen'). Aan de overkant komt juist een loc via het verbindingsspoor aanrijden om te gaan keren op de draaischijf. Achter het stationsgebouw van de Gooise is goed het perron van foto 4 te zien. Ook toen al waren de spoorbomen vaak lang gesloten. De ijzeren voetgangersbrug was daarom wel een uitkomst. In 1906 stemde het Hilversumse gemeentebestuur voor de aanleg van een tunnel onder het spoor. (bron n.)

8. In de vergrote werkplaats van 1925 wordt motorwagen 12 onder handen genomen (op bovenstaande kaart groene deel van de werkplaats - bron 6.)

8a. In 2014 worden in diezelfde werkplaats de bussen van R-NET en Connexxion gerepareerd. Tegenwoordig vallen deze maatschappijen onder het van oorsprong Duitse bedrijf Transdev (1997 - heden), samen met Breng, Hermes, Overal, OV Regio IJsselmond, Texelhopper en Witte Kruis (eigen foto)

8b. De loods is weinig veranderd. De smeerputten zijn wat verder uitgediept en er zijn zelfs sporen uit het verleden terug te vinden - zie foto 8c. (eigen foto)

8c. Delen van het 'platvorm' konden worden verplaatst om onder bij de motoren van de motortrams te kunnen komen. Ook de motoren van de latere NBM bussen lagen midden onderin. (eigen foto)

08d. NTM loc In de werkplaats (bron x.)

08e*. Motortram in onderhoud op de werkplaats (bron x.)

9. Vanaf 1927 lag er tussen Hilversum en St. Janskerkhof te Laren een dubbel spoor. Dat maakte een dubbele dienst tussen Hilversum en Laren mogelijk waardoor ook het forensenverkeer toenam (bron 1.)

9a*. Hilversumseweg ongeveer ter hoogte van de Utrechtse waterleiding (nu Vitens). In de oorlog (1943) werd er vanaf twee kanten een spoor opgebroken waardoor er halverwege een S-bocht ontstond. De weggenomen rails werd gebruikt voor de herlegde baan Laren-Huizen die eerder was opgebroken vanwege de verbussing van vlak voor de oorlog. Toen de bussen door het brandstoftekort niet meer reden, was het herleggen van het spoor 'n logische stap (bron JBHA)

10*. Op de route Hilversum-Huizen werd er in het begin van de oorlog veel gereden met de kleine motorwagens, hier in de groene NS kleur (zie ook 13s.). De foto met de kleine motortram uit de serie 2-9 is genomen in de buurt van de wisselplaats op de Hilversumseweg bij het St. Janskerkhof en theehuis 'de Zonnehoek' (nu La Place - bron JBHA)

10a. Als gevolg van de spoorwegstaking van 17 september 1944 gingen ook de diensten van de Gooise plat. Het bedrijf was op 31 december 1943 overgenomen door de Nederlandse Buurtspoorweg Maatschappij (NBM). Na de bevrijding op 5 mei 1945 zou het toch tot augustus duren voor er weer trams door het Gooi reden. Door de toegenomen drukte moest de NBM loc 22 van de Westlandsche Stoomtramweg Maatschappij (WSM) huren. De foto met loc 22 komende vanaf Laren is van augustus 1946 (bron 1.)

10b. Nabij Hilversum ging de Hilversumseweg over in de Laarderweg, nu Larenseweg. Deze foto is van 1931 kijkende richting Hilversum (bron zi.)

10c. Laarderweg met links een motortram in 1931 (bron zi.)

10d*. Nog dichterbij Hilversum is er op de Laarderweg in 1935 al meer bebouwing. We naderen vanuit Laren de kruising met de Johannes Gerardtsweg en de Kamerlingh Onnesweg, zie foto 14a. (bron Hilversum in kaarten)

11*. NS loc 8129 voor de locloods te Hilversum in 1944. Deze machine werd ook wel de 'kikker' genoemd. Deze 33 ton wegende locs waren eigenlijk te zwaar voor het lichte tramspoor. Hierdoor kwam het regelmatig voor dat de rails plat gingen liggen en er ontsporingen ontstonden. Zo is het voorgekomen dat bij Naarden een personenrijtuig op 17 februari 1944 uit de rails liep en tegen een boom tot stilstand kwam. De conducteur kwam hierbij om het leven (bron 6.)

11a. NS loc 8109 voor de locloods op 5 juni 1943. De schoorsteen was zo hoog, dat de loc er niet helemaal in kon. De NS 8107 uit dezelfde 8100 serie rijdt nog bij de Museum Buurtspoorweg te Haaksbergen (bron 5)

11a. Dezelfde NS loc 8109 in 1943 bij de locloods

11b. De voormalige locloods uit 1922 staat helemaal achteraan en is dichtgemetseld en in 1990 nog in gebruik als schilderswerkplaats van het Nederlands Omroepproduktie Bedrijf (NOB). De 'achteruitgang' naar de Larenseweg richting Laren is er nog wel. (eigen foto)

11c. Nog een plaatje van de NS 8129 voor de locloods (bron Ad Bakker HONF)

11d. Motorwagenremise met v.l.n.r. een Görlitzer, postwagen, open rijtuig en MAN-rijtuig in 1942 (bron 5)

12. Loc 15 met o.a. open zomerwagon voor het station. De serie 13-18 werd tussen 1913 en 1921 geleverd door de fa. Henschel waarvan 6 met oververhitters wat een brandstofbesparing van bijna 30% opleverde. De 15-18 waren de zwaarste met een dienstgewicht van 17 ton. Loc 15 kwam in bedrijf in 1920. Hier is een redelijk beeld van het emplacement achter het station (bron n.)

12a. In 2014 staan er de auto's van de werknemers van Connexxion (eigen foto)

12b. Een motortram met rechts het perron

12c. De "Görlitzer" GS 24 achter het station

12d. Loc 6 neemt water in, nabij de rijtuigenloods

12e. Loc 47 van de NTM, ongeveer op dezelfde plek als foto 12b.

13. De open rijtuigen deden in de zomer prima dienst, maar stonden 's winters in de loods. Op 24 augustus 1943 kwam het omgebouwde rijtuig 43 als gesloten rijtuig in bedrijf. Ook de 34 en de 35 werden later verbouwd. (bron zk.)

13a. De volgende foto's zijn rond 1942 door Hans Verweij († 16 augustus 2006) gemaakt op het rangeerterrein achter station Hilversum (bron x.)

13b. De "Valkeveen Expresse" (open rijtuig 45) links en de tram naar Bussum rechts (bron x.)

13c. Dezelfde tram als 13b. Open rijtuig nr. 45 voor dat deze in 1943 omgebouwd zou worden tot gesloten rijtuig (bron x.)

13d. NTM loc met o.a. rijtuig uit de GTM 50 serie, later vernummerd naar de C550 serie (bron x.)

13e. NTM loc met o.a. rijtuig uit de GTM 50 serie, later vernummerd naar de C550 serie (bron x.)

13f. Dezelfde plek in 2014 (eigen foto)

13g. Goederentram op weg van het emplacement, via het verbindingsspoor naar NS. Juni 1942 (bron 5)

13h. Goederentram achter het station, kijkende richting rijtuigloods (bron x.)

13i. Rijtuigloods met rijtuigen 18, 1 en 15. Links de brandstofpomp voor de motorwagens aan het einde van het perron. Achter de pomp het uitrijspoor naar Laren. Foto mei 1939 (bron 5)

13j. NTM loc 50 rangeert enkele wagons in of uit de loods (bron x.)

13k. Regelmatig maakte de Gooise gebruik van het NS spoor - zie ook foto 5 (bron x.)

13l. Perrons van Hilversum (bron x.)

13m. Perrons van Hilversum (bron x.)

13n. Open rijtuig 36 in de rijtuigloods (bron x.)

13o. In 2014 worden de bussen nog altijd 's avonds ondergebracht in de voormalige loc- en rijtuigloodsen (eigen foto)

13p. De locloods naast de werkplaats dient in 2014 als wasstraat voor de bussen (eigen foto)

13q. Kleine Motortram in betere tijden achter het station.Ze zijn o.a. herkenbaar aan het enkele raam aan de kopse kant met aan weerzijde de gebogen ramen. De grote motortrams hadden een middenspijl en in de deuren een ovaal raam - zie foto 8 (bron x.)

13r. Motortram 19 op de traverse naast de werkplaats in 1937. Hiermee kon men één van de werkputten kiezen (bron JBHA)

13s. Toen in 1933 door de invoer van een hoge benzinebelasting de benzinemotoren onrendabel werden was het vervangen ervan door dieselmotoren een logische stap. (bron JBHA)

13t. De vervanging begon met de kleine motorwagens. De grote motorwagens volgden later. Hier motorwagen 11. (bron zk.)

13u. In '33-'34 werden 9 stuks voorzien van 4 cilinder Junkers dieselmotoren van 110 pk. De grote motortram 11 wordt in 1937 voorzien van een nieuwe motor van 170 pk. (bron zk.)

13v. Eerst werd gekozen voor een nieuwe Stork dieselmotor, maar deze was echter niet toereikend om een 4-wagen tram te kunnen trekken (bron zk.)

13w. Motorwagen 11 staat gereed voor een proefrit voor de locloods van 1937 (bron zk.)

13x. Interieur van "Görlitzer" rijtuig

14*. Het spoor over de Larenseweg (Laarderweg) ter hoogte van de Rippolinstraat (bron onbekend)

14a*. Larenseweg ter hoogte van kruising met de Kamerlingh Onnesweg. Waarschijnlijk kort na de oorlog (bron Hilversum in kaarten)

14a. Larenseweg iets verderop richting Laren

14b*. Larenseweg ter hoogte van kruising met de Kamerlingh Onnesweg. Nu vanaf de andere kant gezien. (bron Hilversum in kaarten)

14c*. Larenseweg ter hoogte van kruising met de Jan van der Heydenstraat. (bron bron x.)

14d*. Larenseweg net voorbij de kruising met de Jan van der Heydenstraat waar links op nr. 153 de ijzergieterij en machinefabriek Ensink zat. Deze had een eigen aftakking/wissel voor het transport van goederen. Of zij diensten verleende voor de GoTM is niet bekend. Op de foto komt motorrijtuig 1 aanrijden vanuit Laren. (bron JBHA)

14e. Nagenoeg dezelfde plek bij ijzergieterij en machinefabriek Ensink. Eind jaren '70 werd de fabriek gesloopt. Op het terrein staat nu o.a. de supermarkt Jumbo. Voor de fabriek een kleine motorwagen uit de serie 2-9 (bron JBHA)

14f. Laarderweg in 1927 (bron Hilversum in kaarten)

14g. Laarderweg (bron zd.)

14h. Tram ter hoogte van Ensink (bron Oneindig Noord-Holland)

15. Vlak voor de oorlog worden enkele trajecten verbusd - zie ook foto 9. (bron JBHA)

15a. Het zal echter niet lang duren dat de bussen door de brandstoftekorten in de tweede wereldoorlog steeds minder gaan rijden. Foto genomen voor het station en de toenmalige van Gendt en Loos loods. (bron JBHA)

15b*. Het brandstoftekort in de oorlog wordt aanvankelijk opgelost door te gaan rijden met gasgeneratoren. Maar toen ook dat niet meer haalbaar was werd er weer gebruik gemaakt van de oude vertrouwde trams. (bron JBHA)

15c. De generatoren werden gestookt met kolen, hout of turf. De motoren liepen niet erg goed op dit gas, in ieder geval aanzienlijk minder goed dan op benzine. Bovendien moest ook het gewicht van de gasgenerator en een eventuele hoeveelheid brandstof worden meegenomen, wat ook vermogen kost (bron JBHA)

15d. Bussen met gasgenerator (bron Oud Hilversum)

16. De allerlaatste passagierstram bij aankomst in Hilversum in 1947. Loc 16 met Görlitzer 22 wordt hier door Cor Vermeulen binnengereden. In het boek 'Daar reed toen de Gooise' beschrijft oudmachinist Bertus Rosenkrantz de afscheidsrit die hij maakte met zijn collega's en hun echtgenoten (bron n.)

17. Als de GoTM wordt opgeheven belanden vanaf 1947 een aantal rijtuigen in het zogenaamde tramdorp aan de Goudenregenlaan waar nu ongeveer de Goudenregenschool staat. (bron x.)

17a. Hier een voorbeeld hoe een voormalige motorwagen (dezelfde als op foto 16f) als woning is gebruikt. Klik op de foto om deze vergroot weer te geven (bron JBHA)

17b. Zo vlak na de oorlog is de woningsnood enorm. Een groot aantal rijtuigen doen nog dienst als noodwoningen. (bron JBHA)

17c*. Aanvoer van GTM 302 op de Goudenregenlaan (bron JBHA)

17d*. Een droevig einde voor rijtuig 301, maar wel een nuttig einde. (bron x.)

17e. De GTM 302 als noodwoning op de Goudenregenlaan (bron JBHA)

17f. Een aantal motorrijtuigen werden nog lange tijd goed bijgehouden als woning zoals hier in 1950 (bron ?)

17g. Waarvan sommige het nog best lang volhielden zoals dit exemplaar in 1969. (bron o.)

17h. Of zelfs tot in de zeventiger jaren. (bron Albertus perk )

17i. Na verloop van tijd ontstaan er tuintjes rond de oude wagons (bron JBHA)

18*. Een zwaar beschadigd motorrijtuig nummer 17 op stapelplaats Crailo in 1947. Het is ontdaan van het interieur en door de jeugd beroofd van de meeste ramen. Deze is niet meer geschikt als noodwoning en wordt gesloopt. (bron p.)

19. Rond 1975 wordt motorrijtuig 14 in zwaar verwaarloosde toestand verworven door de Museumstoomtram Hoorn Medemblik (SHM). Hoewel de restauratie nog altijd niet voltooid is, heeft de GoTM 14 wel de A status en behoort daarmee tot de top van het Nederlandse cultuurbezit (Bron collectieplan SHM)